Veel ondernemers zitten in zwaar weer. De gevolgen van het coronavirus worden steeds meer zichtbaar. Er is veel aandacht voor ondernemers.
Het kabinet heeft verschillende maatregelen aangekondigd, die gericht zijn om te voorkomen dat een bedrijf niet meer kan betalen. Dat is ook belangrijk om productieketens niet te verstoren en de economie draaiend te houden, hoewel we weten dat de gevolgen groot zijn. Naast die focus is het goed om na te gaan of je persoonlijk alles geregeld hebt, vooral als er sprake is van gezondheidszorgen.
Stel de vraag
Een moeilijk en vaak emotioneel onderwerp is de verdeling van het vermogen. Voor het gezin en de familie is het goed om te controleren of wat vastligt in het testament ook actueel is. Daarbij komen een aantal vragen aan de orde:
- Wie krijgt zeggenschap over de onderneming?
- Wie ontvangt het privévermogen?
- En van wie is het eigendom?
Immers zeggenschap en eigendom van de onderneming of het privévermogen hoeven niet bij dezelfde persoon te zitten.
Hoe zit het
Om kort te zijn, de wet heeft sinds 2003 al veel geregeld. Bij overlijden van een echtgenoot of geregistreerd partner komt het vermogen automatisch in eigendom toe aan de langstlevende echtgenoot/partner. Kinderen krijgen een vordering op de langstlevende partner/echtgenoot, en die vordering moet uiteindelijk pas worden betaald bij overlijden van de langstlevende echtgenoot of partner. Samengevat bij overlijden zonder testament krijgt de langstlevende echtgenoot/partner alles en komt dus de onderneming en de zeggenschap over alle vermogensbestanddelen toe aan de langstlevende van de ouders.
Tot zover is er duidelijkheid. Als gekeken wordt naar de wens om de onderneming voort te zetten door een of meer kinderen, of de samenwerkende broer of zus is de wettelijke regeling niet handig. Ook is de wettelijke regeling niet fiscaal raadzaam als gebruik kan worden gemaakt van bijzondere regelingen, waardoor belastingen worden beperkt en de aanwezige liquiditeiten daarmee beschikbaar blijven voor de onderneming. Immers om van deze bijzondere, fiscale, regels optimaal gebruik te kunnen maken is vaak een afwijking van de wettelijke regeling nodig.
Aandacht voor de ondernemer
Bij verschuiving van de aandacht voor de onderneming naar aandacht voor de ondernemer dient gekeken te worden naar wat heb ik geregeld. Heb ik in het testament rekening gehouden met mijn wensen ten aanzien van de onderneming en verdeling van het familievermogen? Zo ja, past dit optimaal in de fiscale en juridische mogelijkheden die de wet mij biedt? Het antwoord op de vraag leidt al snel naar een aanpassing of update van de bestaande testamenten, maar zal ook vaak leiden naar een regeling hoe te handelen als ik niet meer zelf kan handelen (al dan niet tijdelijk).
Notaris
De check van bestaande testamenten en het antwoord op de vragen: wie krijgt mijn onderneming en wie krijgt de waarde c.q. de zeggenschap van de onderneming betekent dat meestal een bezoek aan de notaris moet worden gebracht. In deze tijd van vergaande maatregelen als gevolg van het corona-virus heeft de notaris nog alle mogelijkheden om de wens neer te leggen in het testament. Het ondertekenen kan op afstand, zelfs op een grotere afstand dan 1,5 meter. De notaris biedt na afstemming met de overheid de mogelijkheid om de akte als notaris alleen te ondertekenen, jouw aanwezigheid is wel vereist, maar de notaris en jij zitten niet in één ruimte. Je kunt dus toch naar de notaris, ondanks de mogelijkheid dat je zelf het virus hebt en daardoor zelf niet kan tekenen, en dus kun je, al dan niet in nauw overleg met jouw adviseur, nog steeds jouw wensen laten vastleggen in het testament.
Emotionele zorg
Het testament is niet een document dat alleen nodig is, maar gaat vaak samen met een volmacht (ook genoemd: levenstestament). Situaties waarin je komt als er niet meer gehandeld kan worden, dat kan vanwege lichamelijke of geestelijke redenen, geven aanleiding voor het maken van keuzes. Die keuze die familieleden soms moeten maken, betekent een emotionele zorg voor hen. Door het vast te leggen dat een of meerdere personen namens jou als gevolmachtigde kunnen optreden, geef je sturing, ook in die genoemde situaties. Zeker als je daarbij in je volmacht of levenstestament duidelijk aangeeft wat jouw wensen zijn, bijvoorbeeld op medisch gebied. Ook al kan je zelf dan niet handelen, je zorg voor de toekomst als ondernemer of voor de onderneming, kan in handen worden gelegd van de door jou gewenste persoon. Die persoon/personen – de gevolmachtigde(n)- wordt/worden aangewezen in het zogenaamde levenstestament (volmacht). De gevolmachtigde krijgt de bevoegdheid om te handelen voor de onderneming, maar kan dus ook de bevoegdheid krijgen om op het emotionele vlak beslissingen te nemen door bevoegd te worden voor beslissingen op het gebied van medische zorg. Die beslissingen worden in overleg met de arts genomen, waarbij de gevolmachtigde en de arts elk hun eigen verantwoordelijkheid hebben.
Kortom de gevolmachtigde is het verlengstuk van je als je niet meer kunt handelen.
Het blijft dan belangrijk om te controleren of de gevolmachtigde(n) weet/weten welke wensen er zijn, ook over de verdeling van het familievermogen of voortzetting en overdracht van de onderneming. De gevolgen zijn ingrijpend als de gevolmachtigde niet weet van de inhoud van het testament én zeker niet als de wensen anders zijn dan de inhoud van het testament. Bedenk dan dat wettelijk bezien toch uitvoering gegeven moet worden aan het testament. Ook als dat niet meer overeenstemt met jouw wensen.
Adviseur
Afwijken van de wettelijke regeling met jouw persoonlijke wensen kan, maar is een samenwerking tussen jou en jouw adviseur. Hij is bekend met jouw fiscale en financiële situatie. Hoe wij (jij en de adviseur) dat kunnen doen (gezamenlijk opstellen)? Op afstand neemt de adviseur jouw wensen door, dat kan op kantoor (ruimte is beschikbaar), of op verdere afstand door gebruik te maken van digitale mogelijkheden. Ook de eventueel benodigde contacten met de notaris kunnen op afstand. Rekening houdend met de eventueel moeilijke emotionele beslissingen kan samen jouw invulling worden gegeven aan jouw wensen, ook al is het een contact op afstand.
