‘Prachtig aan het water’
Een brouwerij, evenementenhal en kantoorruimten. En misschien in de verre toekomst zelfs een biogascentrale. De Dongecentrale in Geertruidenberg wordt de komende jaren nieuw leven ingeblazen.
De statige muren van de oude industrie rijzen hoog op aan de oevers van de Donge. Enkele verdwaalde duiven fladderen rond het imponerende complex van de Dongecentrale, die nu nog grotendeels verlaten is. Maar als het aan eigenaren BOEi en de provincie ligt, gaat de honderd jaar oude elektriciteitscentrale snel weer bruisen.
Kantoren
Te beginnen met het voormalige dienstgebouw. Een tientallen meters hoog naoorlogs pand, waarvoor vijf huurders zijn gevonden. Een deel zit er al in, sommigen nemen op korte termijn hun intrek in het afgelopen jaar opgeknapte gebouw. ,,Het was oubollig, in de stijl van de jaren ‘80”, zegt Sylvia Pijnenborg. Zij is adjunct-directeur van BOEi, een maatschappelijke onderneming gericht op het restaureren van cultureel erfgoed.
,,Het was donker, met lage plafonds. Nu zie je weer licht, het is open, waardoor het gebouw een jaren ‘50 uitstraling heeft. Die stijl is een tijdlang verguisd geweest, maar is inmiddels heel erg gewild.” Toch is niet alles veranderd. ,,Je kijkt nog tegen de plafonds aan. Huurders vinden dat de charme van het gebouw, dat het ruw en onafgewerkt is.” De kantoorruimten zijn voor 60 procent verhuurd. Sectoren als advocatuur, dienstverlening en coaching vinden hun plek in het gemeentelijke monument.
Open Monumentendag Special
De Dongecentrale is zaterdag publiek toegankelijk tijdens een Open Monumentendag Special. Tussen 10.00 en 17.00 uur zijn bezoekers welkom voor rondleidingen. De centrale is sinds 2010 niet meer in gebruik. RWE besloot de boel te sluiten na een ontploffing. In 2012 namen BOEi en de provincie de zaak voor een symbolisch bedrag over, met als doel de gebouwen te restaureren en een nieuwe bestemming te geven.
Filterhuis
Heel anders is de bestemming van het rond 1930 gebouwde filterhuis, een boogscheut verderop. ,,Vroeger werd hier water gefilterd ten behoeve van de centrale en dadelijk ten behoeve van de mens, om er bier van te maken”, doelt Joost de Bruijn (BOEi en provincie) op de toekomstige bierbrouwerij met ontvangstlocatie. Intentieovereenkomsten met twee huurders liggen er al: de onderneming Filterhuis BV, bestaande uit de exploitanten van het Fort Lunet in Raamsdonksveer, en Het Wagenbergse Ramses Bier voor de brouwerij. De Bruijn ziet het plaatje al voor zich. ,,Je zit hier prachtig aan het water, met uitzicht over de weilanden. Dat vraagt om een openbare, toegankelijke functie om het gebouw te laten zien.”
In het pand staan nog vier metershoge filters. ,,Twee gaan naar buiten en komen bij de entree.” Hoewel de afgelopen jaren onder meer het dak en de gevel werden gerestaureerd, is er nog veel werk te verrichten in het filterhuis. ,,Hier liggen nog oude, stalen platen. Dus moet er een nieuwe vloer in. Die gaan we gelijk één meter hoger leggen, waardoor je voortaan door de hoge ramen naar buiten kunt kijken. Daarnaast kun je zo de kelder een functie geven; je kunt er doorheen lopen en proeven.” De Bruijn hoopt dat het werk in het voorjaar van 2020 begint, over een dik jaar moet de brouwerij open zijn.
Beurs of bedrijfsfeest
De grootste uitdaging ligt in de centrale zelf, die sinds 2010 buiten bedrijf is. Voor de komende jaren wordt die gezien als een evenementenlocatie. ,,Een van de lastigste opgaven die ik ooit heb gezien”, meent De Bruijn. ,,Wat doe je in godsnaam met een gebouw van een voetbalveld groot en 35 meter hoog? De helft is gevuld met de oude gasinstallatie, het andere deel is leeg. Die lege vlek kan gebruikt worden voor evenementen als beurzen of bedrijfsfeestjes. De activiteiten moeten in de warmere periode van het jaar plaatsvinden, want deze ruimte is niet te verwarmen. Of je moet aan een ice-event denken in de winter.”
Biogas
Een ander knelpunt is het parkeren. ,,Voor een beurs heb je tweehonderd tot driehonderd plaatsen nodig. Zelf hebben we geen grond, dus we zijn afhankelijk van de omgeving. Die gesprekken lopen nog.” Op lange termijn moet de centrale zijn oude functie, het opwekken van energie, terugkrijgen. ,,Geen gas en kolen. We willen het duurzaam.” De Bruijn ziet toekomst in biomassa. ,,Maar dan niet van gekapte bomen. Dat is geen oplossing, zo blijkt steeds meer.” In plaats daarvan wordt gekeken naar biogas, verkregen uit gft-afval of dierenmest.
Fabriekswoningen
Tot slot zoeken provincie en BOEi nog een bestemming voor het rijtje dichtgespijkerde dienstwoningen bij de entree. Deze dateren uit de periode 1917-1919. Pijnenborg: ,,Dit is een van de weinige fabrieken met nog huizen erbij. Ze horen bij het gehele ensemble, het verhaal. Er is ooit een sloopvergunning aangevraagd. Ho, zeiden wij, laat maar staan. Slopen kan altijd nog.” Vanwege de nabijheid van zware industrie mag wonen niet. ,,Een Bed & Breakfast ook niet. We denken daarom aan kantoren of ateliers.”
Bron: BN De Stem – Sjoerd Marcelissen 08-11-19
